بازار در زیستشهر نوین مولّد
در این مطلب، معرفی مختصری پیرامون کاربری تجاری-خدماتی یا بازار خدمت شما مخاطبین گرامی ارائه شده است.
بیشترین فضای منظر عمومی و بهترین نقاط شهری از نظر دسترسی و کیفیت ارتباط با عموم جامعه در شهرهای فعلی به کاربری تجاری-خدماتی و بازار داده شده است. در این مطلب به دنبال بیان تمایز و چرایی تمایزات بازار در زیست شهر نوین مولّد هستیم.
هر نظریه اجتماعی میکوشد تا افراد را در زمان و مکانی مجتمع کند که منجر به بهینگی در روابط اجتماعی گردد. در جامعهی بازار -که بهترین وصف رابطه، رقابت است؛ و بهترین رانه انگیزشی، حرص و طمع است- یکی از بهترین کاربریهایی که میتواند افراد را گرد هم جمع نماید، بازار است. در بازار بیش از هر مکان دیگری امکان رقابت فراهم است؛ لذا کاربریهای دیگر نیز به تبع و پیرو بازار تعریف میشوند.
مالها، معابد جامعه بازار
به عنوان مثال مالها و شاپینگ سنترها را میتوان معابد جامعه بازار دانست که بایستی امکان اعتکاف و انتقطاع از ماسوی را در فرصت حضور افراد فراهم سازد. به همین دلیل کاربریهایی همچون نمازخانه، مهدکودک، سینما، فوت کورت و … برای تامین همه نیازها به نحوی در نظر گرفته میشود که امکان حصول و تداوم این انقطاع را فراهم سازد.
اما در جامعه امامت-امت -که «رقابت»، رابطه محوری جامعه نیست- این بازار است که تابعِ کاربریهایی دیگر تعریف میگردد که امکان محوریت رابطه ایثار و محبت را فراهم نماید.
مفاهیمی همچون اقتصاد صلواتی و اقتصاد هدیه و … در چنین بستری جایگاه بسیار بالاتری نسبت به رقابت و طمع خواهند یافت.
به همین دلیل در طراحی کاربریهای شهری نیز، بدنههای اصلی و نقاط جذاب و دعوت کننده، نه به بازار رقابتی که به بناهای عام المنفعه و کالبدهایی اختصاص میابند که بستر تحقق این نوع روابط خیر و احسانند.
جنب و جوش و تکاپو در این جامعه، بیش از آنکه برای دستیابی به نفع فردی باشد، برای یاریگری، دگرخواهی و رهایی انسان از اسارت سرمایهداری است. به همین منظور در طراحی کالبدی زیست شهر نیز، بازارها ویترین و نمای اصلی شهر را تشکیل نمیدهد بلکه با ایدههایی نظیر گودال باغچه، بازار در محلی قرار میگیرد که هم به سهولت برای متقاضیان قابل دسترس بوده و هم تحریک و جلب توجهی بیش از نیاز ننماید.
علاوه بر این به منظور کاهش رانت فضا، الگوهایی نظیر بازار روز نیز استفاده میگردد.
نمونه هایی از کشورهای مختلف را در ادامه مشاهده میکنید.
در مقابل در نظام سرمایهداری بایستی با ایجاد رانتِ زمین و فضای تجاری، از کار مستقل افراد جلوگیری نمود تا افراد مجبور شوند تحت اجاره و کنترل سرمایهداران قرار بگیرند و با سلطهی سرمایهدارانِ سوداگر -که در نظریه بازار بهترین طبقه برای راهبری اجتماعی انتخاب شدهاند- خود و جامعه را به پیشرفت برسانند.
این مسئله مختص به فضاهای عرضه و فروش محصولات نبوده و با ایدههایی نظیر «اقتصاد گاراژی» رانت فضا را در کابریهای کارگاهیِ صنعتی و تولیدی نیز کاهش میدهد.
قواعد فقهی همچون «تلقی رکبان» و «بیع الحاضر للبادی» نیز سوداگری و واسطهگریهای رایج در شهرهای معاصر را نفی میکند. طبق قاعده «تلقی رکبان»، ممنوع است که به استقبال کاروان تجاری یا روستایی بروید بلکه کاروان تجاری یا روستایی که کالای خود را به حومه و حریم شهر آورده، خودش باید کالای خود را به عموم مردم عرضه نماید و اهل شهر نمیتوانند در این منطقه واسهگری نمایند.
بدون دیدگاه